Schreeuwend knallen de kinderen het lokaal binnen. Rode gezichten, verhitte koppen en opmerkingen naar elkaar roepend die 1) veel te hard zijn voor een afstand van één meter 2) nergens op slaan en 3) vooral kwetsend zijn. "Zo, lekker gegeten jongens?", vraag ik belangstellend. Dat was weer het overblijven. Kunnen we vrolijk aan de middag beginnen. Laat ik maar eens beginnen met enkele schreeuwers apart te zetten...Joepie!
In twintig jaar onderwijs is er nog maar weinig veranderd, zeker als het over het overblijven gaat. Inmiddels moeten scholen ruimtes beschikbaar stellen en vaak tegen een geringe vergoeding staan goedwillende krachten (lees overblijfmoeders) voor de overblijf-eet-groep. "Tja, de tijd dat ik zelf met de kinderen eet is voorbij, want het is immers geen onderwijstijd volgens de inspectie."
Natuurlijk nemen enkele kinderen de 'vrijheid' waar. Survival-of-the-fittest verschijnselen gedijen prima in zo'n klimaat. Dat krijg je als eettijd geen onderwijstijd is of mag zijn. Op de meeste SO scholen blijft iedereen over. Smijt er een paar onderwijsdoelen tegenaan en neem die tijd als onderwijstijd op. Discussies hier en discussies daar......Uiteindelijk blijft het rommelen in de marge en zijn we overgelaten aan goedwillende leerkrachten of overblijfkrachten. "Eten als onderwijstijd... Ben je nou helemaal zeg, weet je wat dat kost..?"
Ik pleit voor een schoolomgeving waar samen eten onderdeel is van de leeromgeving. Scholen zouden uitgerust moeten zijn met een keuken en/of kantine. Zoiets als het Zweeds onderwijsmodel.
Källby. Het is 12.00 uur. Twee kinderen van de klas lopen naar de keuken in het schoolgebouw. Zij mogen het eten voor hun klas ophalen. De andere kinderen in de klas dekken de tafels en op de achtergrond wordt een muziekje gestart als teken dat er gegeten gaat worden. Ondanks het geloop van kinderen door de klas heerst er rust en overzichtelijkheid. Wat een eenvoud, wat een behulpzaamheid. Na enkele minuten zit men weer rustig op z'n plaats in afwachting van het eten.
De twee ophalers lopen door de gangen naar het centrale punt, de keuken. Hier staat een rolkar klaar met het eten voor de klas.De kar gevuld met enkele pannen en en een mand fruit wordt door de kinderen richting de klas geduwd. Zo krijgt iedere klas een 'dampende' kar. De kinderen manoevreren (zonder begeleiding van een leerkracht) de kar door de gangen naar hun klas. In de klas gekomen mag een groepje om de beurt naar de rolkar komen. De twee ophalers helpen met het opscheppen van het eten en de juf helpt daar waar nodig.
Als iedereen voorzien is, wenst men elkaar smakelijk eten en kan het eten beginnen. Er heerst een prettige sfeer. Op de achtergrond klinkt het eetmuziekje. Na afloop wordt alles volgens vaste rituelen opgeruimd en zoemt de vaatwasser in de klas. Er is geen ongetogen woord gevallen. Samen eten is een moment voor elkaar, samen eten is genieten.
LidKöping. Het is 12.00 uur. De klas van meester Fröbel loopt gezamenlijk naar de kantine. Dienblaadje pakken, zelf opscheppen, drinken pakken en een plekje zoeken in de grote kantine om te eten met elkaar. De één na de ander schuift achter in de buffetrij aan. Er wordt niet voorgedrongen, iedereen wacht netjes en leraren houden zich absoluut niet bezig met 'ongewenst gedrag' o.i.d. Ook als er opgeruimd moet worden. Daarna is er tijd voor het vrije spel op het schoolplein: wandklimmen, een kabelbaan, skaten, voetballen op het gras of wat hangen in een huisje....
Echt, daar is overblijven een feest en onderdeel van het leren (lees leven op school). Met verbazing volgde ik al die eettaferelen. Dat dat mogelijk is...? Eigenlijk zat ik te hopen op een incidentje om mijn wantrouwen te voeden en om in te kunnen grijpen in dit niet pedagogisch handelen van leraren tijdens de etenspauze: "Zie je wel dat moet toch een keer fout gaan!!" Helaas, mijn gedachte ging af als een gieter.
Gelukkig maar dat overblijven ook anders kan. Weg met al die negativiteit rond dat overblijven. Kom op zeg!
Intussen is er in Nederland ook al geld en personeel beschikbaar gekomen. Dat is het geld dat teruggestort wordt van die ongeoorloofde bonussen en extraatjes van de topambtenaren op het ministerie van onderwijs. Zet die graaiers ook in als 'personeel en overblijfkracht' in de schoolkantines en het hele onderwijs-overblijf-probleem is opgelost. Soms moet je niet verder willen zoeken, maar gewoon solution focused zijn. Dank aan al die topambtenaren voor hun openhartige graaicultuur. Dank voor hun sublieme verrijkingsmodel, want zonder jullie inzet hadden we dat geld nooit boven water gekregen en hadden we niet geweten waaraan we het moesten besteden. Nogmaals dank!
"Ik ben benieuwd hoe de klas zo meteen binnen komt? Er schijnt ook onweer in de lucht te zitten, dat wordt nog wat. Misschien kan ik eens beginnen ze de foto's uit Zweden te laten zien."